سنگ چشم خاكستری (سنگ چشم بزرگ) Great Grey Shrike
نام فارسی: سنگ چشم خاكستری (سنگ چشم بزرگ)
نام محلی: گاتَرگ حرومی (Gaatarg e Haroomi)
نام علمی: Lanius excubitor
نام انگلیسی: Great Grey Shrike
سنگ چشم خاکستری بزرگترین پرندهی ایرانی از راستهی گنجشک سانان و تیرهی سنگ چشمیان است که حدود 25 سانتیمتر طول دارد. این پرندگان مهاجم و حشره خوارند و منقار آنان کلفت و نوک آن قلاب مانند است و معمولا صدای بلند و دلنشینی دارند.
سنگ چشم خاکستری اغلب بالای درختان و بوتهها به صورت تقریباً عمودی مینشیند و با چشمانی باز اطراف را مینگرد و منتظر شکار است.
همینطور که در زبان فارسی نام این پرنده ترکیبی از کلمهی چشم است، در گویش کوخردی هم ضرب المثلی وجود دارد در آن به چشم گاترگ اشاره دارد: چَشُت اَ چَشِ گاتَرگ اَمونِت یعنی چشمت به چشم سنگ چشم میماند. به افرادی اطلاق میشود که با چشم باز و خیره شاهد چیزی هستند و دیگری که از این کار خوششان نمیآید این ضرب المثل را به کار میبرند. گاهی اوقات هم اگر بخواهند از زیبایی و بزرگی چشم تعریف کنند میگویند چشمهایش مانند چشم گاترگ بود.
چون نوک این پرندگان بسیار شبیه پرندگان شکاری است و اگر به گوشت پرندگان کوچک یا جوجهی پرندگان و یا حتی جوندگانی مثل موش دست پیدا کنند از آن رد نمیشوند در گویش منطقهی بستک پسوند حرومی (حرامی) به نام این پرنده افزوده میشود و منظورشان این است که چون گوشتخوار است، خوردن گوشت آن حرام است.
گاترگ حرومی بومی جنوب ایران است و با پرواز قشنگ و رنگ سیاه و سفید و خاکستریاش توجه هر بینندهای را به خود جلب میکند، مخصوصا اینکه در مناطق باز با تعداد کمی بوته و درخت، در نوک درختان مینشیند. فیلم کوتاهی که در اینجا میتوانید ببینید گویای این حقیقت است.