پرندگان کوخرد

کمرکولی بزرگ از راسته ی گنجشک سانان(Passeriformes) تیره ی کمرکولیان(Sittidae) می باشد. تنها سه گونه کمرکولی در ایران وجود دارد: کمرکولی جنگلی، کمرکولی کوچک و کمرکولی بزرگ. کمرکولیان پرندگانی کوچک، با دم کوتاه و بالا رونده از درختان و صخره ها هستند که نر و ماده همشکل هستند. تنها پرندگانی هستند که عادت دارند از درخت یا صخره به حالت راه رفتن پایین بیایند. از نرم تنان، مغز و دانه ی گیاهان تغذیه می کنند. با منقار قوی شان ضربه ی محکمی به دانه های سخت گیاهان وارد می کنند و پس از خورد کردن، مغز آن را می خورند. در شکاف یا سوراخ درختان آشیانه می سازند.

کمرکولی بزرگ حدود 19 سانتی متر طول دارد. روتنه اش آبی خاکستری و زیرتنه سفید تا نخودی کمرنگ است. پهلوهایش قرمز خرمایی است و تا نزدیک دم امتداد دارد. سطح پایینی صورت و گلویش سفید است. خط چشمی سیاه براق و مشخصی دارد که این خط تا پشت سرش امتداد دارد و به تدریج پهن تر می شود. خط چشمی کمرکولی کوچک کوتاه تر است و اندازه اش نیز کوچک تر است و از روی همین دو مشخصه می توان این دو را از همدیگر تشخیص داد. منقار کمرکولی بزرگ خاکستری رنگ و بزرگتر از کمرکولی کوچک است و گردنش نیز ضخیم تر است. پاهایش نیز خاکستری رنگ است.

...

در ایران بومی و فراوان است و به همین دلیل بسیاری آن را Persian Nuthatch می نامند. تقریباّ در تمام ایران به جز سواحل خلیج فارس و دریای خزر وجود دارند. در شیراز و شهرهای اطراف این پرنده به بلبل کَمَر نیز معروف است.

این پرنده بسیار پر سر و صدا است و صدای بلندش از فاصله ی دور شنیده می شود و می توان از روی همین صدا به وجودش پی برد. در هنگام سر و صدا انعکاس صدایش در صخره ها را می توان از چندین متر دورتر شنید.

گوش کنید:

نام فارسی: شهدخور - شهدخوار
نام محلی: کِشکِلِ سیاه (Keshkel e Sia)
نام علمی : Cinnyris asiaticus
نام علمی قدیم: Nectarinia asiatica
نام انگلیسی: Purple Sunbird

شهدخور تنها گونه ی پرنده ی راسته ی گنجشک سانان، تیره ی شهدخواریان است که در ایران زندگی می کند. طول بدنش حدود 10 سانتی متر است و بسیار پر جنب و جوش و پر سر و صدا است. اندازه اش بسیار کوچک است و وزن بدنش حدود 8 تا 9 گرم بیشتر نیست. پرنده ی نر در فصل تابستان رنگش سیاه براق با انعکاس بنفش و آبی است. پرنده ی ماده، روتنی خاکستری قهوه ای است و زیرتنه خاکستری یا زرد کمرنگ است. در فصل زادآوری پرنده ی نر نیز شبیه پرنده ی ماده است ولی زیرتنه اش زردتر است و خط تیره ای در جلوی سینه و گلو دیده می شود و بال هایش تیره تر است. دُمش کوتاه است. از شهد گل ها تغذیه می کند و به همین دلیل در فارسی شهدخور (شهدخوار) نامیده می شود.

این پرنده در باغ ها، کشتزارها، گزستان های حاشیه ی رودخانه ها، بوته های خاردار، جنگل های خشک به سر می برد. در شهرستان بستک و بخش کوخرد در فصل تابستان بیشتر از گل های درخت استبرق (خَرگ یا کَرگ در گویش محلی بستکی) تغذیه می کند. بر روی درختان سُمر و کهور و کُنار (سدر) هم در زمان گل دهی دیده می شود. شهدخورها بیشتر به صورت جفت جفت دیده می شوند و در حالی که مرتب بال می زنند از بوته ای به بوته ی دیگر به دنبال حشرات هتند و از شهد گل ها و درختان تغذیه می کنند. در زمان تغذیه از شهد گل ها، بیشتر اوقات بر روی شاخه ی درختان می نشیند یا سر و ته از آن آویزان می شود ولی گاهی در هنگام بال زدن نیز و در حالی که معلق در هوا می باشد تغذیه می کند.

آشیانه اش را بیضی شکل و به صورت آویزان از شاخه ی درختان و با استفاده از بوته های نرم و نخ و مو می سازد. محل ورود و خروج پرنده به لانه از کنار لانه و نزدیک به بالای آن است. در این لانه، 2 تا 3 تخم خاکستری یا سبز رنگ با لکه های سفید و سایه های قهوه ای رنگ می گذارد و حدو 15 تا 17 روز بر روی تخم می خوابد. گاهی این پرندگان در یک سال، دو نوبت زادآوری می کنند و معمولا از همان لانه ی اولی استفاده می کنند.

شهدخور بومی جنوب و جنوب شرقی ایران است و بیشتر در استان های هرمزگان و سیستان و بلوچستان دیده می شود. چون شکل ظاهری و جثه اش شبیه سسک ها (کِشکِل در گویش محلی کوخردی) است بیشتر مردم تصور می کنند به تیره ی سسکیان تعلق دارد و مردم هم این پرنده را کِشکِل سیاه می نامند. البته کمتر کسی اطلاع دارد که رنگ شهدخور نر فقط در فصل تابستان سیاه و در فصل های دیگر شبیه پرنده ی ماده است و یا حتی بیشتر مردم نمی دانند که این پرندگان نر و ماده با رنگ های متفاوت جفت هستند. بسیاری از مردم شهدخور سیاه را یک گونه و شهدخور خاکستری را گونه ای دیگر تصور می کنند.

...

نام علمی این پرنده در حال حاضر Cinnyris asiaticus است. در گذشته نام علمی اش Nectarinia asiatica بود یعنی اخیراّ همانند بسیاری از شهدخورهای دیگر از دسته ی Nectarinia به دسته ی Cinnyris  منتقل شده است ولی هنوز در کتاب ها و وب سایت های فارسی زبان و بسیاری از وب سایت ها و کتاب های انگلیسی، نام قدیمی این پرنده ... ادامه

نام فارسی: جغد خالدار - جغد کوچک جنوبی – جغد کوچک خالدار
نام محلی: کادی کور (Kaadi Koor) - شوک (Shook)
نام علمی: Athene brama
نام انگلیسی: Spotted Owlet - Spotted Little Owl 

جغد خالدار (جغد کوچک جنوبی) حدود 21 سانتی متر طول دارد. از نظر شکل ظاهری بسیار شبیه جغد کوچک (Little Owl) است. روتنه خاکستری مایل به قهوه ای و تیره تر از جغد کوچک با خال های سفید و کوچکی است. صفحه ی صورت دودی رنگ با لکه ی سفید در بالا و پایین چشم ها است که تشکیل نوار ابرویی سفید مایل به سربی رنگ و پهنی می دهد. در تارک و پس سر، خال های سفید ریزی به چشم می خورد و طوق سفید پهنی در جلو گردن دارد که در حالت نشسته کاملا مشخص است. زیرتنه خط دار با لکه های قهوه ای تیره ی عرضی دیده می شود. چشمانش زرد رنگ است. پرنده ی جوان بیشتر به رنگ قرمز قهوه ای با رگه های نامشخص زیرتنه است. پروازش موجی شکل است و مانند جغد کوچک بالا و پایین می رود. در هوای گرگ و میش جنب و جوش بیشتری دارد و گاهی در روز نیز دیده می شود.

همینطور که از اسم فارسی این پرنده پیداست، بیشتر در مناطق جنوبی تا جنوب شرقی ایران دیده می شود و در کوخرد و روستاهای اطراف می توان در دره های عمیق و تنه های ضخیم درختان کهور یا کَنار (سدر) کهنسال این جغدها را مشاهده کرد. شب ها نیز اگر مدتی را در حیاط یا پشت بام منزل بگذرانیم، می توانیم شاهد پرواز جغدهای خالدار با زیر شکم سفید و پروازی موجی شکل بر بالای سرمان باشیم که در حال شکار و تغذیه ی شبانه هستند.

در طول روز بیشتر به لانه و مخفی گاه خود بر می گردند و به خواب و استراحت .... ادامه

نام فارسی: چکچک دُم سفید
نام محلی: گَلا – گَلَی – سوختَه ی
نام علمی: Oenanthe monacha
نام انگلیسی: Hooded Wheatear

این پرنده همانند سایر چکچک ها به راسته ی گنجشک سانان (Passeriformes) و تیره ی توکایان (Turdidae) تعلق دارد (البته در حال حاضر عموماّ این پرنده را در تیره ی مگس گیریان (Muscicapidae)  قرار می دهند). حدود 17  سانتی متر طول دارد. دم و بال هایش بلند است. منقارش نیز بلند و اندکی کلفت است و باعث جلب توجه می شود. پروازش شبیه پروانه است و در هنگام شکار حشرات، شبیه مگس گیر راه راه به نظر می آید. در حال حاضر عموماّ این پرنده را در تیره ی مگس گیریان (Muscicapidae)  قرار می دهند ولی در کتاب ها و وب سایت های فارسی، در تیره ی توکایان قرار دارد.(منبع)

 
رنگ پرنده ی نر و ماده شبیه همدیگر نیست. پرنده ی نر گلو و روتنه اش همانند چکچک سیاه شکم سفید، سیاه است واین سیاهی تا وسط سیننه اش ادامه دارد. دمش سفید است و فقط شاهپرهای میانی مانند روتنه اش سیاه است. البته دو لکه ی سیاه نیز در انتهای پرهای کناری دُم دیده می شود. در پاییز پرنده ی نر و پرنده ی جوان، رگه های سفیدی در گلو، پرهای دُم و روتنه ی سیاهشان دیده می شود و همچنین پایین زیرتنه،‌دمگاه و کناره های دُمشان به رنگ نخودی کمرنگ دیده می شود.
در پرنده ی ماده، روتنه به رنگ شمی قهوه ای مایل به خاکستری و تا دمگاه و پرهای پوششی دُم به رنگ نخودی دیده می شود در حالی که پرهای میانی و پرهای حاشیه ی دُم قهوه ای تیره است.  زیرتنه اش سفید خاکستری کناره های سینه، پهلوها و پرهای پوششی زیر دُم نخودی روشن است. پرنده ی نابالغ شبیه پرنده ی بالغ ماده است.
....
چکچک دُم سفید در دره های دور افتاده، صخره ها، دره ها و مناطق کویری و بایر که معمولا بدون پوشش گیاهی هستند به سر می برد. معمولاّ در مناطقی که حدود 1400 متر از سطح دریا ارتفاع دارند دیده می شود. به جز فصل زادآوری،... ادامه مطلب