پرندگان کوخرد

راسته ی آبچلیک سانان Charadriiformes

راسته ی آبچلیک سانان پرندگانی کنار آبزی، در اندازه و شکل های متنوع، با ویژگی های زیستی متفاوت را در بر می گیرد.

از راسته ی آبچلیک سانان تیره های زیر در ایران وجود دارند:

● تیره ی سلیم خرچنگ خواریان Dromadidae
● تیره ی صدف خواریان Haematopodidae
● تیره ی نوک خنجریان Recurvirostridae
● تیره ی چاخ لقیان Burhinidae
● تیره ی گلاریولیان Glareolidae
● تیره ی سلیمیان Charadriidae
● تیره ی آبچلیکیان Scolopacidae
● تیره ی پاشلک زیباییان Rostratulidae
● تیره ی کاکایی اقیانوسیان Stercorariidae
● تیره ی کاکاییان Laridae
● تیره ی پرستودریاییان Sternidae
● تیره ی آب شکافیان Rynchopidae

چوب پا از پاهای دراز قرمز رنگش به سادگی قابل تشخیص است Black-winged stilt is characterised by its ..

چوب پا از راسته ی  آبچلیک سانان (Charadriiformes) و از تیره ی نوک خنجریان (Recurvirostridae) می باشد.  این پرنده حدود 33 تا 38 سانتی متر طول دارد و با پاهای بلند قرمز رنگش، رو تنه ی سیاهش و زیر تنه و گردن و دم سفیدش از سایر پرندگان کنار آبزی متمایز است. سر،‌ پس گردن و منقارش سیاه است و پیشانی اش سفید رنگ و چشمهایش قرمز است. نوک سیاه رنگش بلند، باریک، تیز و مثلثی شکل است.

در پرواز، از بال های یکدست سیاه، بدن سفید و پاهای بلند قرمزش که حدود 60 درصد بلندی اش را تشکیل می دهد و در پرواز در امتداد بدنش قرار می گیرد به سادگی شناخته می شود. پرنده ی ماده اندکی کم رنگ تر است.

پاهای بلند این پرنده باعث می شود نسبت به دیگر آبچلیک سانان بتواند در آب های عمیق تر تغذیه کند.

تغذیه ی چوب پا با توجه به فصل های سال متفاوت است، بیشتر از حشرات آبزی، نرم تنان، سخت پوستان، عنکبوت ها، کرم ها، نوزاد قورباغه، ماهی های کوچک، تخم ماهی و دانه ی گیاهان تغذیه می کند.

...

با توجه به کم بارشی سال های اخیر و از بین رفتن زیستگاه ها و مناطق زندگی پرندگان کنارآبزی برای کمک به حفاظت از این پرندگان و دیدومک ها و سایر پرندگان کنارآبزی که بومی هستند و در منطقه زادآوری می کنند لازم است آب سدها و تالاب های فصلی تا قبل از زادآوری و رشد جوجه های این پرندگان به مصرف نرسد و خشک نگردد.

در کوخرد و اطراف نام خاصی برای این پرنده و بسیاری از پرندگان کنار آبزی وجود ندارد و این پرندگان به پرندگان کنار رودخانه معروف هستند. از آنجایی که "چوب" در گویش محلی شهرستان بستک "دار" تلفظ می شود، نام محلی "دارپا" برای "چوب پا" پیشنهاد می شود که به نظر نامی مناسب می آید.

ادامه ی مطلب

سلیم کوچک نر Male Kentish Plover

سلیم کوچک از راسته ی آبچلیک سانان (Charadriiformes) و تیره ی سلیمیان (Charadriidae) می باشد. این پرنده حدود 15 تا 17 سانتی متر طول دارد و همینطور که از نامش پیداست از سلیم های کوچک است. پرنده ی نر زیر تنه اش سفید، طوق پشت گردنش سفید است و نوار سینه ای سیاه گسسته دارد که به صورت دو لکه در دو طرف بالای سینه اش دیده می شود. در هنگام پرواز، نوار بالی سفید و باریکی دارد که شبیه نوار بالی سلیم طوقی است.

روتنه اش قهوه ای شنی کمرنگ است و انتهای شاهپرهای اولیه و ثانویه اش سیاه است. نوار چشمی اش سیاه است و همچنین نوار سیاه رنگی در جلو تارک خرمایی رنگش دیده می شود.

سلیم کوچک ماده Female Kentish Plover

پرنده ی ماده شبیه پرنده ی نر است با این تفاوت که کمرنگ تر از پرنده ی نر است. لکه های دو طرف سینه اش قهوه ای است و فاقد لکه ی سیاه روی تارک است. پاهای هر دو جنس سیاه رنگ و نسبت به بدنشان نسبتاً بلند است؛ بر خلاف پاهای سلیم طوقی و سلیم طوقی کوچک که زرد رنگ است. نوک این پرنده نیز سیاه رنگ است.

...

در ایران بومی و فراوان است و اگر به نقشه ی پراکندگی اش توجه کنیم بیشتر در مرزها و قسمتی از مرکز ایران زندگی می کند. در کوخرد و روستاهای اطراف، در ساحل رودخانه ی مهران مخصوصاً قسمت هایی که درختچه های گز و سایر گیاهان روئیده است و آب رودخانه عمق زیادی ندارد بیشتر دیده می شود و بومی منطقه است.

نام فارسی: کاکایی صورتی
نام محلی: ...
نام علمی: Chroicocephalus genei
نام انگلیسی: Slender-billed Gull

کاکایی صورتی از راسته ی آبچلیک سانان (Charadriiformes) و تیره ی کاکاییان (Laridae) است. آبچلیک سانان پرندگان کنار آبزی هستند که در اندازه و شکل متنوع هستند و ویژگی های زیستی متفاوتی نیز دارند. کاکایی ها منقاری درشت و سخت و جثه ای بزرگ دارند. به صورت گروهی به سر می برند و بیشترشان دریازی هستند؛ تعدادی از آن ها در خشکی نیز دیده می شوند. پاهایشان پرده دار است. کاکایی های بالغ عموماّ زیرتنه سفید، روتنه خاکستری تا تیره دارند و پاهایشان زرد، صورتی و قرمز است. به ندرت در آب شیرجه می روند و اغلب آن ها آشغال خوار یا مرده خوارند.

کاکایی صورتی حدود 43 سانتی متر طول دارد. اندازه اش متوسط است. در تابستان سرش کاملا سفید و سینه اش اثری از رنگ صورتی دارد (نام فارسی اش نیز احتمالاّ از همین رنگ صورتی سینه برگفته شده است). نام علمی این پرنده، پس از مرگ طبیعت شناس ایتالیایی Giuseppe Gené    به آن داده شد تا یادش را در خاطره ها زنده نگه دارد. منقارش کشیده و بلند است و پیشانی اش در راستای منقار، با اندکی شیب همراه است. سر و منقارش را به شکلی خاص پایین نگه می دارد. پاهایش بلند و قرمز رنگ است و هنگام استراحت، سینه اش حجیم و پف کرده به نظر می آید اما هنگار هشدار گردنش را به شکل خاصی بالا می برد. در فصل زمستان، روی گوشپرها لکه ی کوچک و خاکستری رنگی دیده می شود. چشمش بی رنگ است اما در فصل تولید مثل تیره رنگ می شود. دم هایش بلند است و انتهایش به صورت مثلثی شکل دیده می شود. دمگاه نیز به شکل مثلث سفید رنگی است که از میان پر و بال خاکستری رنگش آشکار است.
این پرنده همانند سایر کاکایی ها، پس از دو سال بالغ می شوند. در سال اول و قبل از بلوغ، نوار انتهایی دمش سیاه است و قسمت های تیره رنگی در پرهایش دیده می شود.
...

کاکایی صورتی تاکنون در شهرستان بستک و بخش کوخرد مشاهده نشده است و جزء پرندگان غیر بومی منطقه به حساب می آید اما یکی از خویشاندانش یعنی کاکایی پشت سیاه Lesser Black-backed (Gull Larus fuscus) را سال گذشته شخصاّ دوبار بر روی رودخانه ی مهران مشاهده کرده ام.

نام محلی این پرنده را از یکی از ناخداهای بندر سلخ پرسیدم که ایشان در این مورد اظهار بی اطلاعی کردند. اگر بازدید کنندگان محترم نام محلی این پرنده را می دانند لطف کنند در قسمت نظرات ... ادامه ی مطلب

نام فارسی: سلیم طوقی کوچک
نام محلی: ...
نام علمی: Charadrius dubius
نام انگلیسی: Little Ringed Plover

سلیم طوقی کوچک حدود 15 سانتیمتر طول دارد و در مقایسه با پرندگانی که بیشتر در معرض دید و شناخت اهالی هستند تقریباً به اندازه‌ی چکاوک کاکلی یا همان بوکَلوی محلی است. از راسته‌ی آبچلیک‌سانان و تیره‌ی سلیمیان است. از سلیم طوقی کوچک‌تر است و فقط می‌توان در هنگام پرواز آن را از سلیم طوقی تشخیص داد چون فاقد نوار سفید بالی است و به طور کلی تنها این سلیم نوار سفید بالی ندارد. در پرنده‌ی جوان، رنگ پیشانی و لکه‌ی پشت و بالای چشم‌ها کمرنگ‌تر و فاقد نوار سینه‌ای است یا نوار سینه‌ای‌اش از هم باز است و حلقه‌ی کامل نیست. اگر بخواهیم آن را از سلیم کوچک تشخیص دهیم باید به رنگ سرش توجه کنیم.

سلیم طوقی کوچک بیشتر در سواحل دریاها، دریاچه‌های شور، زمین‌های شنی و ریگ‌زارها یا مناطق گلی و ماسه‌ای به سر می‌برد و تولید مثل می‌کند. در ایران بومی است و فراوان دیده می‌شود.

متأسفانه چون کمتر در معرض دید و مسیر اهالی کوخرد و اطراف است، تا به حال اسم خاصی که به این پرنده اطلاق شود، در حال حاضر شنیده نشده است ...

نام فارسی: دیدومَک

نام محلی: تِتیوَک (Tetivak)

نام علمی: Vanellus indicus  یا Hoplopterus indicus

نام انگلیسی: Red-Wattlled Plover یا  Red Wattlled Lapwing

دیدومک  از راسته ی آبچلیک سانان (Charadriidae) و تیره ی سلیمیان (Charadriiformes) است. پرنده‌ای است پر سر و صدا، در سکوت شب، صدایش حتی از فاصله‌ی یک کیلومتری هم شنیده می‌شود و حدود 33 سانتیمتر طول دارد و همانند ساير آبچليك سانان در حول و حوش آب‌ها به سر می‌برد. 

کودکی‌ام را به یاد می‌آورم، تابستان‌هایی گرم، گاه شب‌هایی آنقدر شرجی که قدرت نفس کشیدن را از انسان سلب می‌کرد و گاه آنقدر خشک با چاشنی تشباد (1) که حتی شبها هم پوست را کباب می‌کرد؛ ولی در هر دو حالت در تاریکی شب و از روی کپر (2) و سِجَم (3) صدای دیدومک را می‌شد از دریاچه‌ی لمبیر مَلِکی و ساحل رودخانه‌ی مهران به وضوح شنید.

گهگاهی صدای تِ تی وَک آن‌ها را دقیقا از بالای سر و با فاصله‌ای اندک در تاریکی شب احساس می‌کردم. شباهت نام این پرنده در فارسی و گویش کوخردی جالب است و ظاهرا هر دو از صدای آن الهام گرفته شده است، عده‌ای آن را تِ تی وَک و عده‌ای دیگر دیی دو مَک شنیده‌اند.

(1) تشباد: آتش باد، بادی سوزاننده، گرم و خشک است که در فصل تابستان در استان هرمزگان و استان‌های جنوبی می‌وزد.

(2) کَپَر: کلبه‌ای است که از تنه و شاخه‌ی درخت نخل و درختان بومی دیگر به منظور نشستن و استراحت بر آن و در زیر سایه‌ی آن ساخته می‌شود.

(3) سِجَم: همانند کپر ولی کوتاه‌تر از آن و در حدود یک متراست و فقط از سطح بالایی آن برای نشستن و خوابیدن استفاده می‌شود.

ادامه مطلب