فیلوش Pintail
نام فارسی: فیلوشنام محلی: بط میخکی (Bat e Meekhaki)
نام علمی: Anas acuta
نام انگلیسی: Pintail یا Northern Pintail
فیلوش در راستهی غازسانان و تیرهی مرغابیان و زیر تیرهی اردکها قرار دارد و از اردکهای روی آبچر است. ده گونه از این اردکها در ایران ثبت شده است که شخصاَ تا حالا خوتکا، سرسبز(کلّه سبز) و فیلوش را در آبهای منطقه مشاهده کردهام.
از مشخصات اردکهای روی آبچر این است که در نواحی باتلاقی، تالابها، رودخانهها و دریاچههای آرام زندگی میکنند و شکل نر و مادهی آنها متفاوت است. این پرندگان آشیانهی خود را روی زمین، در لابهلای نیها یا در سوراخها میسازند.
فیلوشهای نر بدون در نظر گرفتن پرهای مرکزی دم حدود 65 سانتیمتر طول دارند در حالی که مادههای آنها حدود 55 سانتیمتر بیشتر نیستند. از مشخصات بارز این پرندگان گردن کشیده، منقار بلند، بدن لاغر و دم بلند آنان است. سر و گردن پرندهی نر قهوهای تیره، سینه و شکم به رنگ سفید، منقار تیره و پهلوها و روتنهاش خاکستری است. شاهپرهای بال نیز خاکستری مایل به قهوهای است. آینهی بالیاش سبز رنگ با حاشیهی سفید است امّا دیده نمیشود.
اما پرندهی ماده شبیه مادهی بقیهی اردکهاست، برای شناختن فیلوش ماده از سایر اردکها باید به رنگ تیرهی منقار و بدن کشیدهترش دقّت نمود. پر و بال فیلوش ماده نسبت به اردکهای مادهی دیگر خاکستریتر است.
فیلوشها پرندگانی تیز پرواز هستند و میتوان از گردن و دم بلندترو بالهای نوک تیزشان در حال پرواز آنان را تشخیص داد.
همینطور که در مورد اردکهای آبچر گفته شد، فیلوش نیز در آبهای شیرین و لب شور، باتلاقها، برکهها، سواحل دریاها و مصبهای باتلاقی به سر میبرد. در ایران زمستانها به صورت مهاجر در نواحی باتلاقی دیده میشود و قبلا از پراکندگی بسیار زیادی برخوردار بوده است اما در سالها اخیر تعداد آنها رو به کاهش نهاده است.
این پرندگان برای به دست آوردن غذا در ته مردابها و دریاچههای کم عمق حالت جالبی به خود میگیرند و سر و ته (سر پایین و دمگاه بالا) میشوند و در این حالت برای حفظ تعادل از پاهای خود کمک میگیرند تا منقار خود را به غذا برسانند. در عکس و فیلم این حالت آنان قابل مشاهده است.
صدای پرندهی نر سوت مانند و آرام است اما پرندهی ماده صدای غارغار گرفته و خشنی دارد.
نکته: در کتاب راهنمای پرندگان ایران آقای جمشید منصوری نوشته شده است: ... اما پرنده ماده، با حالت شیههمانندی "غارغار" میکند.
با توجه به اینکه کتاب مذکور در تصاویر و بسیاری از مطالب از کتاب Field Guide to the Birds of the Middle East بهره گرفته است احتمالاَ کلمهی hoarse به معنای صدای گرفته و خشن با کلمهی horse به معنای اسب اشتباه گرفته شده و شیهه مانند ترجمه شده است. قسمتی از متن کتاب راهنمای صحرایی پرندگان خاور میانه:
چون در منابعی که در دسترس است و صدای ضبط شدهی این پرنده، شباهتی به شیههی اسب (یا حیوان دیگری) وجود ندارد.