پرندگان کوخرد

نام فارسی: دِلیجه
نام محلی: واشاه
نام علمی: Falco tinnunculus
نام‌ انگلیسی:Kestrel (Common Kestrel) (Eurasian Kestrel)

دلیجه از راسته ی شاهین سانان Falconiformes و تیره ی شاهینیان Falconidae می باشد.
شاهین سانان پرندگانی شکاری و روز زی هستند و با بال های کشیده و باریک به خوبی مشخص می شوند. معمولاً ساکت هستند ولی هنگام احساس خطر و هشدار، صدایی جیغ مانند از خود تولید می کنند. رفتار زیستی و تغذیه ای این تیره، با عقاب ها، سارگپه ها و کورکورها متفاوت است. با سرعت و قدرت به پایین حرکت می کنند و مستقیماًبه سوی شکار شیرجه می روند و آن را می گیرند. معمولاً طعمه را با یک پا و با چنگال می گیرند و خودشان آشیانه نمی سازند. به سبب بهره گیری از آن ها در قوش بازی، مورد علاقه ی قوش بازان هستند.
دلیجه حدود 32 تا 39 سانتی متر طول دارد. بدنش باریک و دُمش بلند است. لبه ی دمش در انتها صاف یا اندکی گِرد دیده می شود. بال های نوک تیزی دارد. پاها، قاعده ی منقار و خط دور چشمش زرد روشن است. چشم ها و منقار کوتاه و قلاب مانندش تیره است. اندازه ی بین بال هایش به حدود 68 تا 78 سانتی متر می رسد.
در پرنده ی نر، سر و دُم خاکستری مایل به آبی رنگ است و نوار پهن سیاهی نزدیک انتهای دمش دیده می شود، روتنه و جبّه قهوه ای بلوطی با خال های سیاه بیشتر و راه راه عرضی کمتری است. شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه است.

در پرنده ی ماده، روتنه قهوه ای است و راه راه سیاهش بیشتر است و دمش بر خلاف پرنده ی نر، قهوه ای است. همچنین خط زیر چشم با سبیل سیاه مشخص است، زیرتنه ی نخودی با رگه های طولی قهوه ای تیره و زیر گلویش اندکی روشن تر است. شاهپرهای بال همانند پرنده ی نر سیاه رنگ است.
هر دو جنس ناخن سیاهی دارند و معروف ترین پرنده ای است که مدت زمان طولانی درجا بال زنی می کند و حتی در بادهای شدید هم می تواند به طور ثابت در یک نقطه ثابت بماند. پرنده ی جوان بیشتر به پرنده ی ماده شباهت دارد اما از نظر رنگ روتنه و بال ها معمولاً بیشتر قهوه ای مایل به زرد هستند.

... ادامه ی مطلب ...

در بخش کوخرد و روستاهای اطراف و شهرستان بستک می توان دلیجه ها را بر حال پرواز بر فراز روستاها یا در اطراف روستاها  بر روی درختان گز شاهی و کُنارها و کهورهای بلند و خشکیده یا بر روی تنه ی نخل های خشکیده ی بلند یا بر بالای درختان سُمر و سَلَم مشاهده کرد. اگر چه پرنده ای بومی است و در تمام فصل ها دیده می شود ولی در زمستان ها بیشتر به چشم می خورد و به نظر می رسد تابستان ها در ارتفاعات و مناطق خنک تر به سر می برد.

دلیجه از جمله پرندگان حمایت شده است ولی متأسفانه برای شکار شاهین ها از این پرنده استفاده می کنند. لازم است برای حمایت و کمک به ازدیاد این پرنده، با آموزش و حفاظت از زیستگاه این پرندگان، از این کار جلوگیری به عمل آید چون به دلیل استفاده ی زیاد از سموم آفات نباتی و تبدیل زیستگاه های آنان به زمین های کشاورزی و در نتیجه از بین رفتن غذا و زیست گاه های آنان، تعدادشان در ایران و سایر نقاط جهان رو به کاهش است.  این پرنده در از بین بردن جانوران موذی که به باغ ها و محصولات کشاورزی آسیب می رسانند نقش مهمی دارد. به خاطر رواج قوش بازی و قیمت بالای پرندگان شکاری در کشورهای عرب حاشیه ی خلیج فارس ، در شهرها و روستاهایی که به این کشورها نزدیک تر هستند شکار شاهین ها از کوخرد و روستاهای اطراف بیشتر رایج است و باعث به خطر افتادن نسل دلیجه ها می شود که برای شکار شاهین ها از آن استفاده می کنند.
دلیجه 11 زیر گونه دارد که در آسیا و خاور میانه بیشتر ... ادامه ی مطلب

با تشکر از آقایان عبدالله بارکار و محمد تاجی پور به خاطر عکس ها و فیلم های زیبایشان