پرندگان کوخرد

نام فارسی: چلچله ی بیابانی

نام محلی : گَردا نیسو (Gardaa Nissoo)

نام علمی : Ptyonoprogne obsoleta

نام علمی قدیمی : Hirundo obsoleta

نام انگلیسی :  Pale Crag Martin

چلچله ی بیابانی حدود 12 تا 15 سانتی متر طول دارد و بسیار شبیه چلچله ی کوهی است اما کوچک تر، کم رنگ تر و خاکستری تر است. روتنه، به خصوص پشت و دُمگاه اندکی خاکستری تر از بال ها است و زیرتنه سفید است. چانه ی این پرنده سفید است و بر خلاف چلچله ی کوهی فاقد خال های تیره در زیر چانه است. در نزدیکی پرهای پوششی زیر دُم خاکستری کم رنگ دیده می شود. گاهی گوشپرها تیره تر از تارک پرنده هستند.

در پرواز بالای سر، هنگام باز بودن دُم، خال های سفید آن به خوبی آشکار می شود. زیر بال ها خاکستری کم رنگ و پرهای پوششی بال به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری است. پروازش مانند چلچله ی کوهی است و عموماً بی صدا است.

صدای این پرنده آرام و شبیه چلچله ی کوهی در پرواز صدای کمی از آن به گوش می رسد.

چلچله ی بیابانی در مناطق بیابانی و نواحی تپه ماهوری خشک با صخره ها و دره های تنگ به سر می برد و اغلب در نزدیکی مناطق مسکونی دیده می شود. آشیانه اش از گِل، در مناطق غیر مسکونی مانند چلچله ی کوهی در شکاف صخره ها می سازد. در مناطق مسکونی آشیانه را درون ساختمان ها و نزدیک به سقف می سازد.

در ایران نیمه مهاجر است و در مناطق کویری نسبتاً فراوان است.

در شهرستان بستک و بخش کوخرد این پرنده ی بومی را می توان در اطراف آب انبار های آب شیرین (برکه ها) و دریاچه های سدها و آبگیرها در اطراف شهرها و روستاهای منطقه مشاهده کرد. در حاشیه ی مناطق مسکونی لانه های خود را بیشتر در بالاترین نقطه ی سقف آب انبار می سازند. به دلیل وجود هوای خنک و فراوانی غذای این پرنده بر روی آب برکه ها، می توان لانه های گِلی چلچله های بیابانی را در بیشتر سقف برکه های منطقه مشاهده کرد. لانه ی ساخته شده معمولاً سال های متمادی و برای نسل های آینده دوباره استفاده می شود.

نام فارسی: پرستوی دمگاه صورتی – چلچله ی دمگاه حنایی

نام محلی: ...

نام محلی پیشنهادی: پِلِسرو دُم حِناوی

نام علمی قدیم: Hirundu daurica

نام علمی جدید: Cecropis daurica

نام انگلیسی: Red Rumped Swallow - Lesser Striated Swallow

پرستوی دمگاه صورتی از راسته ی گنجشک سانان Passeriformes و تیره ی چلچله ییان Hirundinidae  می باشد.

این پرنده حدود 17 سانتی متر طول دارد. اندازه، شکل و سیاهی روتنه اش مانند چلچله است یعنی تارک و پشتش آبی پر رنگ با جلای فلزی است. بال ها و دمش تقریباً سیاه است. به واسطه ی طوق پشت گردن و دمگاه حنایی (بلوطی) رنگش، به آسانی از چلچله تشخیص داده می شود. زیرتنه و پرهای پوششی زیر بال ها، به رنگ نخودی سفید، با رگه های کمرنگ تر است که در پرواز به خوبی دیده نمی شود. پوشش زیر دُم سیاه است و بر خلاف پرستو و پرستوی دمگاه سفید، فاقد نوار سینه و نوار سفید دُم است.

پرنده ی جوان قهوه ای تر و کمرنگ تر با رگه های نخودی روتنه، طوق و دُمگاه کمرنگ تر و پرهای بیرونی دُم نیز کوتاه تر است. پروازش آرام و با شکوه است و پشت سر هم بر روی هوا سُر می خورد و معمولاً موقع سُر خوردن دُم خود را بسته نگه می دارد.

پرستوی دمگاه صورتی از حشرات تغذیه می کند. در مناطق باز، صخره های مشرف به دریا، زیر پل ها و در نواحی مسکونی به سر می برد و در غارها، شکاف سنگ ها و زیر پل ها مانند چلچله آشیانه را با دهانه ی کوزه مانند از گِل می سازد و معمولاً بین 3 تا 6 تخم در آن می گذارد.

در ایران تابستان ها ... ادامه ی مطلب

در بخش کوخرد و شهرستان بستک این پرنده بیشتر در دیواره ی داخلی سقف آب انبارهای مخروطی شکل آب شیرین (بِرکه ها)  و معمولاً در جاهایی که آب و گل در دسترس می باشد مانند اطراف دریاچه ی سدها و یا نزدیک مزارع کشاورزی لانه ی کوزه ای شکلش را می سازد.

 پرستوی دمگاه صورتی زیر گونه ها ی مختلفی دارد که بیشتر در آسیا و اروپا پراکنده هستند. این زیر گونه ها عبارتند از:

Daurica,  japonica, nipalensis, rufula, domicella, kumboensis, emini, melanocrissus, erythropygia, hyperythra

زیر گونه ی موجود در ایران از نوع rufula می باشد.

این پرنده در گذشته جزء Hirundo طبقه بندی می شد و با نام علمی Hirundu daurica شناخته می شد اما اخیراً با توجه با پژوهش های DNA  که بر روی این پرندگان صورت گرفته، این طبقه بندی تغییر کرده و پرستوی دمگاه صورتی جزء Cecropis قرار گرفته است. و هم اکنون با نام علمی Cecropis daurica معرفی می شود.