پرندگان کوخرد

  نام فارسی: تیهو

نام محلی: کَوگ توی (Kawg e Toi)

نام علمی: Ammoperdix griseogularis

نام انگلیسی: See-see Partridge

تیهو یا کبک تیهو از راسته‌ی ماکیان سانان و تیره‌ی ماکیانان می‌باشد، حدود 24 سانتیمتر طول دارد و بومی ایران است. در جنوب ایران و به خصوص استان هرمزگان جمعیت آن بیشتر از دیگر کبک‌هاست و شکارچیان به شدت به آن علاقه دارند.

در کوخرد و روستاهای توابع وقتی می‌خواهند از نرمی و خوشمزگی گوشتی تعریف کنند آن را به گوشت کبک تشبیه می‌کنند.

تیهوی ماده در حال نوشیدن آب

شکارچیان محلی در هنگام طلوع یا غروب آفتاب ، نزدیکی‌های چشمه‌های آب شیرین در کدک (1) کمین می‌کنند و با تفنگ ساچمه زن این پرندگان را می‌زنند تا در موقع ناهار یا شام با آن شکم خود و فرزندان خود را پر کنند. بسیاری از شکارچیان به جای تفنگ از لی  (Lee) (2) استفاده می‌کنند و آن را برای شکار کبک آماده کرده، با استفاده از تکه‌ای چوب، در بالای چشمه‌های آب برمی‌افرازند و به محض اینکه تعدای از پرندگان در زیر لی قرار گرفتند، آن تکه چوب را که با طنابی به داخل کومه وصل است از زیر لی می‌اندازند و شکارچیان بلافاصله پرندگان پیچیده در لی را یکی یکی از تور جدا کرده و سر می‌برند. گاهی هم آن‌ها را به خانه آورده و در قفس یا در اتاقی نگهداری می‌کنند؛ ولی بیشتر علاقمندان به نگهداری پرندگان ازکوک ککر(3)  یا کَوگَزیر (4) خوششان می‌آید.

چون تعداد چشمه‌های آبی که... ادامه مطلب

(1) کِدَک: کومه، کمینگاهی که شکارچیان برای استتار از آن استفاده می‌کنند.

(2) لی (Lee) : تور ماهیگیری

(3) کَوگ کَکَر (Kawg e Kakar): کبک، Chukar (Alectoris chukar) 

(4) کَوگَزیر (Kawgazeer): جیرفتی، Grey Partridge (Perdix perdix)

 نام فارسی: سنگ چشم خاكستری (سنگ چشم بزرگ)

نام محلی: گاتَرگ حرومی (Gaatarg e Haroomi)

نام علمی: Lanius excubitor

نام انگلیسی: Great Grey Shrike

سنگ چشم خاکستری بزرگترین پرنده‌ی ایرانی از راسته‌ی گنجشک سانان و تیره‌ی سنگ چشمیان است که حدود 25 سانتیمتر طول دارد. این پرندگان مهاجم و حشره‌ خوارند و منقار آنان کلفت و نوک آن قلاب مانند است و معمولا صدای بلند و دلنشینی دارند.

سنگ چشم خاکستری اغلب بالای درختان و بوته‌ها به صورت تقریباً عمودی می‌نشیند و با چشمانی باز اطراف را می‌نگرد و منتظر شکار است.

نام فارسی: دیدومَک

نام محلی: تِتیوَک (Tetivak)

نام علمی: Vanellus indicus  یا Hoplopterus indicus

نام انگلیسی: Red-Wattlled Plover یا  Red Wattlled Lapwing

دیدومک  از راسته ی آبچلیک سانان (Charadriidae) و تیره ی سلیمیان (Charadriiformes) است. پرنده‌ای است پر سر و صدا، در سکوت شب، صدایش حتی از فاصله‌ی یک کیلومتری هم شنیده می‌شود و حدود 33 سانتیمتر طول دارد و همانند ساير آبچليك سانان در حول و حوش آب‌ها به سر می‌برد. 

کودکی‌ام را به یاد می‌آورم، تابستان‌هایی گرم، گاه شب‌هایی آنقدر شرجی که قدرت نفس کشیدن را از انسان سلب می‌کرد و گاه آنقدر خشک با چاشنی تشباد (1) که حتی شبها هم پوست را کباب می‌کرد؛ ولی در هر دو حالت در تاریکی شب و از روی کپر (2) و سِجَم (3) صدای دیدومک را می‌شد از دریاچه‌ی لمبیر مَلِکی و ساحل رودخانه‌ی مهران به وضوح شنید.

گهگاهی صدای تِ تی وَک آن‌ها را دقیقا از بالای سر و با فاصله‌ای اندک در تاریکی شب احساس می‌کردم. شباهت نام این پرنده در فارسی و گویش کوخردی جالب است و ظاهرا هر دو از صدای آن الهام گرفته شده است، عده‌ای آن را تِ تی وَک و عده‌ای دیگر دیی دو مَک شنیده‌اند.

(1) تشباد: آتش باد، بادی سوزاننده، گرم و خشک است که در فصل تابستان در استان هرمزگان و استان‌های جنوبی می‌وزد.

(2) کَپَر: کلبه‌ای است که از تنه و شاخه‌ی درخت نخل و درختان بومی دیگر به منظور نشستن و استراحت بر آن و در زیر سایه‌ی آن ساخته می‌شود.

(3) سِجَم: همانند کپر ولی کوتاه‌تر از آن و در حدود یک متراست و فقط از سطح بالایی آن برای نشستن و خوابیدن استفاده می‌شود.

ادامه مطلب

نام فارسی: شانه به سر (هدهد)

نام محلی: خروس سلیمان (خروسکو سلیمونو)(khoroosako solaimonoo)

نام علمی: Upupa epops

نام انگلیسی: Hoopoe

آخرين باری كه ديده بودمش آن هم فقط براي چند ثانيه، بر مي گردد به حدود بیست و چند سال پيش، آن زمانی كه کودکی بیش نبودم و تفنگ بادی يكي از دوستانم در دستم بود و مي خواستم مهارت خودم را در هدف گيری ثابت كنم و همچنین با کشتن و از بین بردن، این پرنده‌ی کمیاب را از نزدیک ببینم. حالا خدا را شكر مي كنم كه خداوند پر و بال هايي به او داده كه مي تواند به راحتي استتار كند و از ديد دشمناني چون انسان سنگدل پنهان شود. هدهد یا شانه به سر که در گویش محلی معروف است به خروس سلیمان (خروسکو سلیمونو) و داستانش هم بر می گردد به نامه رسانی حضرت سلیمان از جمله پرندگانی است که در فصل زمستان در اطراف کوخرد و مخصوصا جنوب روستا که هنوز هم کم و بیش مزارع جو دیم وجود دارند دیده می‌شود؛ هر چند با این خشکسالی‌های اخیر و راحت طلب شدن مردم کاشتن جو به مراتب بسیار کمتر از گذشته است. فکر می کنم حالا که رفت و آمد مردم به دشت و صحرا کمتر شده، فقط چوپانان و کشاورزان و البته شکارچیانی که در کِدَک (1) منتظر پرندگان هستند شانه به سر را ببینند. بسیاری از جوانان و حتی نوجوانان اسم محلی شانه به سر را نیز نمی دانند! چه برسد به اینکه آن را ببینند و از دیدن آن لذت ببرند.

یادم می آید هر وقت تفنگ دوستم را می دیدم، آرزو می کردم خودم هم یک تفنگ داشتم و ...

(1) کِدَک: گویش محلی کمه یا کومه، كلبه‌ی کوچکی که از سنگ و گل و شاخ و برگ درختان و با مصالح موجود و هم رنگ محیط در محل شکار پرندگان و حیوانات برای استتار ساخته می‌شود.