پرندگان کوخرد

نام فارسی: یلوه نوک سبز

نام محلی: ...

نام محلی پیشنهادی: یلوه نِشک سَوز

نام علمی قدیم: Porzana pusilla

نام علمی جدید: Zapornia pusilla

نام انگلیسی: Baillon's Crake

نام فارسی: پرستوی دمگاه صورتی – چلچله ی دمگاه حنایی

نام محلی: ...

نام محلی پیشنهادی: پِلِسرو دُم حِناوی

نام علمی قدیم: Hirundu daurica

نام علمی جدید: Cecropis daurica

نام انگلیسی: Red Rumped Swallow - Lesser Striated Swallow

پرستوی دمگاه صورتی از راسته ی گنجشک سانان Passeriformes و تیره ی چلچله ییان Hirundinidae  می باشد.

این پرنده حدود 17 سانتی متر طول دارد. اندازه، شکل و سیاهی روتنه اش مانند چلچله است یعنی تارک و پشتش آبی پر رنگ با جلای فلزی است. بال ها و دمش تقریباً سیاه است. به واسطه ی طوق پشت گردن و دمگاه حنایی (بلوطی) رنگش، به آسانی از چلچله تشخیص داده می شود. زیرتنه و پرهای پوششی زیر بال ها، به رنگ نخودی سفید، با رگه های کمرنگ تر است که در پرواز به خوبی دیده نمی شود. پوشش زیر دُم سیاه است و بر خلاف پرستو و پرستوی دمگاه سفید، فاقد نوار سینه و نوار سفید دُم است.

پرنده ی جوان قهوه ای تر و کمرنگ تر با رگه های نخودی روتنه، طوق و دُمگاه کمرنگ تر و پرهای بیرونی دُم نیز کوتاه تر است. پروازش آرام و با شکوه است و پشت سر هم بر روی هوا سُر می خورد و معمولاً موقع سُر خوردن دُم خود را بسته نگه می دارد.

پرستوی دمگاه صورتی از حشرات تغذیه می کند. در مناطق باز، صخره های مشرف به دریا، زیر پل ها و در نواحی مسکونی به سر می برد و در غارها، شکاف سنگ ها و زیر پل ها مانند چلچله آشیانه را با دهانه ی کوزه مانند از گِل می سازد و معمولاً بین 3 تا 6 تخم در آن می گذارد.

در ایران تابستان ها ... ادامه ی مطلب

در بخش کوخرد و شهرستان بستک این پرنده بیشتر در دیواره ی داخلی سقف آب انبارهای مخروطی شکل آب شیرین (بِرکه ها)  و معمولاً در جاهایی که آب و گل در دسترس می باشد مانند اطراف دریاچه ی سدها و یا نزدیک مزارع کشاورزی لانه ی کوزه ای شکلش را می سازد.

 پرستوی دمگاه صورتی زیر گونه ها ی مختلفی دارد که بیشتر در آسیا و اروپا پراکنده هستند. این زیر گونه ها عبارتند از:

Daurica,  japonica, nipalensis, rufula, domicella, kumboensis, emini, melanocrissus, erythropygia, hyperythra

زیر گونه ی موجود در ایران از نوع rufula می باشد.

این پرنده در گذشته جزء Hirundo طبقه بندی می شد و با نام علمی Hirundu daurica شناخته می شد اما اخیراً با توجه با پژوهش های DNA  که بر روی این پرندگان صورت گرفته، این طبقه بندی تغییر کرده و پرستوی دمگاه صورتی جزء Cecropis قرار گرفته است. و هم اکنون با نام علمی Cecropis daurica معرفی می شود.

نام فارسی: مگس گیر راه راه (مگس گیر خال دار)

نام محلی: ...

نام محلی پیشنهادی: پشه گیر تُک تُکی

نام علمی: Muscicapa striata

نام‌ انگلیسی: Spotted Flycatcher

مگس گیر راه راه از راسته ی گنجشک سانان Passeriformes و تیره ی مگس گیریان Muscicapidae می باشد.

تیره ی مگس گیریان پرندگانی کوچک هستند که منقاری نسبتاً پهن دارند و برای شکار حشرات مناسب می باشد. این پرندگان از محل استقرارشان به سرعت به پرواز در می آیند و پس از شکار حشرات، معمولاً دوباره به جای خود باز می گردند. غالباً روی درختان به سر می برند و به ندرت بر روی زمین دیده می شوند. در سوراخ ها یا در دیواره ها آشیانه می سازد.

مگس گیر راه راه حدود 12 تا 15 سانتی متر طول دارد و به رنگ قهوه ای خاکستری دیده می شود. بال هایش کشیده است و منقار و پاهای کوچک  سیاه رنگی دارد. چشم هایش نیز سیاه است و نوار چشمی کمرنگی دارد. نر و ماده هم شکل هستند. رگه هایی در پیشانی و سینه و دو طرف گلویش دارد. همچنین رگه های کم رنگی در لبه ی پوشپرهای بلند و خط بالی اش دیده می شود. پرنده ی جوان خال های قهوه ای کم رنگی بر روی سر و پشتش دارد.

از روی شاخه ها به صورت موجی پرواز می کند و حشرات را با چابکی دنبال می کند و در هوا شکار می کند. راست می نشیند و در حالی که چشم به حشرات در حال پرواز دوخته است، غالباً بال ها و دمش را تکان می دهد. تقریباً از تمام حشرات کوچکی که پرواز می کنند ازجمله سوسک ها، شته ها و زنبورها ... ادامه ی مطلب

در ایران در فصل تابستان نسبتاً فراوان است و به صورت مهاجر عبوری در بیشتر نقاط به چشم می خورد.

در شهرستان بستک و بخش کوخرد می توان این پرندگان کوچک را در اطراف دریاچه های سدها و بر روی درختان سُمر و کُنار و سایر درختانی که ... ادامه ی مطلب

نام محلی : ...

نام محلی پیشنهادی : زردپَل کلّه سِیَه (Zardpal e Kalla Siyah)

نام علمی : Emberiza melanocephala

نام انگلیسی :  Black-headed Bunting

 زردپره ی سر سیاه از راسته ی گنجشک سانان Passeriformes  و تیره ی زردپره ییان Emberizidae  می باشد. این پرنده حدود 16 تا 18 سانتی متر طول دارد. جثه اش بزرگ است و پرنده ی نر اندکی بزرگتر از ماده است. منقاری سخت به رنگ خاکستری تیره دارد. در دمش سفیدی دیده نمی شود.

در پرنده ی نر، سر سیاه، روتنه قرمز حنایی، دُم قرمز حنایی تیره، گوشپرها سیاه، گلو و زیر تنه زرد، سر شانه ها قرمز حنایی، بال ها ترکیبی از رنگ های قهوه ای با رگه های سفید و لکه سیاهی در شانه است. پرنده ی نر به خاطر تضاد سر و گوشپرهای سیاه با سینه و زیر شکم زرد رنگ به سادگی قابل تشخص می باشد.

پرنده ی ماده و پرنده ی جوان، کمرنگ تر و بدون سر سیاه است. در پرنده ی جوان سینه زرد کم رنگ است که آثاری از رگه های قرمز حنایی در آن دیده می شود.

پرنده ی ماده فاقد این رگه های قرمز حنایی در سینه است و زیرتنه اش زرد حنایی رنگ باخته است. گوشپرها قهوه ای با رگه های تیره کم رنگ در آن، گلو سفید نخودی و بال ها آمیزه ای از رنگ سیاه، سفید و قهوه ای است. ماده ی این پرنده به زرد پره ی سر سرخ ماده بسیار شباهت دارد.

زردپره ی سرسیاه در مناطق تپه ماهوری دارای بوته، کشتزارها، روی درختان پراکنده یا زمین های بدون کشت، زمین های باز و باغ ها به سر می برد.

... ادامه ی مطلب

در ایران بیشتر در قسمت های شمال و غرب ایران زندگی و تولید مثل می کنند. تابستان ها به وفور و به صورت مهاجر عبوری در همه جا دیده می شود و بیشتر در دسته های 10 تا 50 تایی و به صورت دسته جمعی مهاجرت می کنند.

در شهرستان بستک و بخش کوخرد زرد پره های سر سیاه را می توان در اوایل زمستان و بهار و در هنگام مهاجرت می توان بر روی درخت های سُمر (آکاسیای چتری) و کوِر (کهور) در حال خوردن گل های این درختان مشاهده نمود. چون پرنده ی ماده شبیه گنجشک خانگی و گنجشک گلو زرد به نظر می رسد ممکن است تشخیص این پرنده برای افراد عادی مشکل باشد و به سادگی متوجه حضور این پرندگان زیبا در منطقه نشوند.

نام فارسی: دِلیجه
نام محلی: واشاه
نام علمی: Falco tinnunculus
نام‌ انگلیسی:Kestrel (Common Kestrel) (Eurasian Kestrel)

دلیجه از راسته ی شاهین سانان Falconiformes و تیره ی شاهینیان Falconidae می باشد.
شاهین سانان پرندگانی شکاری و روز زی هستند و با بال های کشیده و باریک به خوبی مشخص می شوند. معمولاً ساکت هستند ولی هنگام احساس خطر و هشدار، صدایی جیغ مانند از خود تولید می کنند. رفتار زیستی و تغذیه ای این تیره، با عقاب ها، سارگپه ها و کورکورها متفاوت است. با سرعت و قدرت به پایین حرکت می کنند و مستقیماًبه سوی شکار شیرجه می روند و آن را می گیرند. معمولاً طعمه را با یک پا و با چنگال می گیرند و خودشان آشیانه نمی سازند. به سبب بهره گیری از آن ها در قوش بازی، مورد علاقه ی قوش بازان هستند.
دلیجه حدود 32 تا 39 سانتی متر طول دارد. بدنش باریک و دُمش بلند است. لبه ی دمش در انتها صاف یا اندکی گِرد دیده می شود. بال های نوک تیزی دارد. پاها، قاعده ی منقار و خط دور چشمش زرد روشن است. چشم ها و منقار کوتاه و قلاب مانندش تیره است. اندازه ی بین بال هایش به حدود 68 تا 78 سانتی متر می رسد.
در پرنده ی نر، سر و دُم خاکستری مایل به آبی رنگ است و نوار پهن سیاهی نزدیک انتهای دمش دیده می شود، روتنه و جبّه قهوه ای بلوطی با خال های سیاه بیشتر و راه راه عرضی کمتری است. شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه است.

در پرنده ی ماده، روتنه قهوه ای است و راه راه سیاهش بیشتر است و دمش بر خلاف پرنده ی نر، قهوه ای است. همچنین خط زیر چشم با سبیل سیاه مشخص است، زیرتنه ی نخودی با رگه های طولی قهوه ای تیره و زیر گلویش اندکی روشن تر است. شاهپرهای بال همانند پرنده ی نر سیاه رنگ است.
هر دو جنس ناخن سیاهی دارند و معروف ترین پرنده ای است که مدت زمان طولانی درجا بال زنی می کند و حتی در بادهای شدید هم می تواند به طور ثابت در یک نقطه ثابت بماند. پرنده ی جوان بیشتر به پرنده ی ماده شباهت دارد اما از نظر رنگ روتنه و بال ها معمولاً بیشتر قهوه ای مایل به زرد هستند.

... ادامه ی مطلب ...

در بخش کوخرد و روستاهای اطراف و شهرستان بستک می توان دلیجه ها را بر حال پرواز بر فراز روستاها یا در اطراف روستاها  بر روی درختان گز شاهی و کُنارها و کهورهای بلند و خشکیده یا بر روی تنه ی نخل های خشکیده ی بلند یا بر بالای درختان سُمر و سَلَم مشاهده کرد. اگر چه پرنده ای بومی است و در تمام فصل ها دیده می شود ولی در زمستان ها بیشتر به چشم می خورد و به نظر می رسد تابستان ها در ارتفاعات و مناطق خنک تر به سر می برد.

دلیجه از جمله پرندگان حمایت شده است ولی متأسفانه برای شکار شاهین ها از این پرنده استفاده می کنند. لازم است برای حمایت و کمک به ازدیاد این پرنده، با آموزش و حفاظت از زیستگاه این پرندگان، از این کار جلوگیری به عمل آید چون به دلیل استفاده ی زیاد از سموم آفات نباتی و تبدیل زیستگاه های آنان به زمین های کشاورزی و در نتیجه از بین رفتن غذا و زیست گاه های آنان، تعدادشان در ایران و سایر نقاط جهان رو به کاهش است.  این پرنده در از بین بردن جانوران موذی که به باغ ها و محصولات کشاورزی آسیب می رسانند نقش مهمی دارد. به خاطر رواج قوش بازی و قیمت بالای پرندگان شکاری در کشورهای عرب حاشیه ی خلیج فارس ، در شهرها و روستاهایی که به این کشورها نزدیک تر هستند شکار شاهین ها از کوخرد و روستاهای اطراف بیشتر رایج است و باعث به خطر افتادن نسل دلیجه ها می شود که برای شکار شاهین ها از آن استفاده می کنند.
دلیجه 11 زیر گونه دارد که در آسیا و خاور میانه بیشتر ... ادامه ی مطلب

با تشکر از آقایان عبدالله بارکار و محمد تاجی پور به خاطر عکس ها و فیلم های زیبایشان